Katarzyna Klemba -
Upadłość konsumencka jest to duża rewolucja w życiu każdego upadłego, ale też początek drogi do całkowitego oddłużenia i rozpoczęcia nowej finansowej ścieżki.
Niemniej jednak złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości wiąże się z różnymi obawami.
Dłużnicy nierzadko kolokwialnie mówiąc zaczynają kombinować, aby uratować swój majątek. Z tego też względu uciekają się do różnych kreatywnych pomysłów, zawierając przy okazji między innymi umowę darowizny, pozorną umowę sprzedaży, czy umowę przewłaszczenia na zabezpieczenie lub obciążenie nieruchomości hipoteką.
Niestety nie jest to najlepsza droga, jaką można obrać, pozornie chroniąc swój majątek.
I. W jaki sposób dłużnicy chronią swój majątek i czy jest to skuteczne?
Dłużnicy najczęściej próbują chronić swój majątek poprzez darowanie go małżonkowi, rodzicom, dzieciom, czy innym członkom rodziny.
Przepisy prawa są jednak przygotowane na kreatywność dłużników w zakresie ochrony swojego majątku.
Sędzia-komisarz z urzędu albo na wniosek syndyka uzna za bezskuteczną w stosunku do masy upadłości odpłatną czynność prawną dokonaną przez upadłego w terminie sześciu miesięcy przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości z:
- małżonkiem,
- krewnym lub powinowatym w linii prostej,
- krewnym lub powinowatym w linii bocznej do drugiego stopnia włącznie,
- osobą pozostającą z upadłym w faktycznym związku,
- osobą prowadzącą z nim wspólnie gospodarstwo domowe,
- z przysposobionym lub przysposabiającym
chyba że druga strona czynności wykaże, że nie doszło do pokrzywdzenia wierzycieli.
Sędzia-komisarz wydaje w tym zakresie stosowne postanowienie, od którego można się odwołać w drodze zażalenia.
Istotne jest, że od 1 stycznia 2016 roku sędzia – komisarz z urzędu może stwierdzić bezskuteczność takiej czynności prawnej.
Jednakże najczęściej to postanowień w tym zakresie dochodzi z inicjatywy syndyka, bowiem to on dysponuje całą dokumentację związaną z prowadzonym postępowaniem upadłościowym, a także ma bezpośredni kontakt z dłużnikiem.
Dodatkowo bezskuteczne są odpłatne czynność prawne dokonane przez upadłego w terminie sześciu miesięcy przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości ze:
- spółką, w której upadły jest członkiem zarządu, jedynym wspólnikiem lub akcjonariuszem.
II. Jak interpretować zapis o osobach pozostających z upadłym w faktycznym związku?
Obecnie obowiązujący przepis rozszerzył katalog osób objętych konsekwencjami bezskuteczności odpłatnej czynności prawnej.
Rozszerzenie obejmuje:
- osoby pozostające z upadłym w faktycznym związku,
- osoby wspólnie prowadzące z nim gospodarstwo domowe,
- osoby przysposobione lub przysposabiające.
Z całą pewnością odnośnie do tych podmiotów znacznie trudniejsze będzie wykazanie, że pozostają z upadłym w faktycznym związku lub prowadzą z nim wspólne gospodarstwo domowe.
Nie są to bowiem okoliczności, które można udowodnić na podstawie dokumentów takich jak skrócony akt stanu cywilnego albo odpis z rejestru przedsiębiorców.
W takiej sytuacji konieczne jest przeprowadzenie osobnych dowodów, takich jak przesłuchanie i ocena przez sąd według zasad logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego jakie relacje zachodzą pomiędzy upadłym a poszczególnymi osobami, na rzecz których zbył swój majątek.
III. Co to znaczy, że czynność dokonana jest z pokrzywdzeniem wierzycieli?
Czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się:
- niewypłacalny albo
- stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności.
Można mówić o czynności z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeśli w jej rezultacie doszło do zmniejszenia majątku upadłego na skutek zmniejszenia jego aktywów albo braku jego zwiększenia, co miałoby miejsce, gdyby czynność nie została dokonana.
Jednocześnie może być mowa o pokrzywdzeniu wierzycieli tylko wtedy, gdy na skutek takiej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności.
Czynnością z pokrzywdzeniem wierzycieli nie będzie taka, w wyniku której upadły otrzymał świadczenie ekwiwalentne, tzn. o tej samej wartości!
IV. Sprzedaż majątku przed ogłoszeniem upadłości konsumenckiej a praktyka sądów
Orzecznictwo w zakresie zbycia przez dłużnika składników majątku przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej jest spójne.
Dłużnicy często tłumaczą się, że dokonywali zbycia majątku, ponieważ myśleli, że „jakoś sobie poradzą”, że ich sytuacja finansowa wydawała się być jeszcze dobra, nie chcieli dokonać czynności, które miałyby na celu pokrzywdzenie wierzycieli.
W praktyce jednak sądy jednogłośnie wskazują, że nie ma znaczenia, czy dłużnik oceniał swoją sytuację jako dobrą. Bezskuteczność takiej czynności następuje z mocy samego prawa, która następuje z dniem ogłoszenia przez sąd postanowienia o upadłości konsumenckiej.
Podsumowanie:
Reasumując, czynność prawna zostanie uznana za bezskuteczną, jeżeli zostaną spełnione trzy okoliczności jednocześnie:
- dokonał czynności odpłatnej,
- czynność została dokonana w ciągu sześciu miesięcy przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości,
- stroną tej czynności była jedna z osób wymienionych na początku wpisu.
Jesteś zainteresowany/a przygotowaniem wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej?
Jeśli tak to napisz do mnie na adres:
kancelaria@klemba.pl
Photo by Spencer Watson on Unsplash