Katarzyna Klemba -
W dzisiejszym wpisie poruszę kwestię funduszu alimentacyjnego:
- Co to właściwie jest za instytucja?
- Dla kogo jest przeznaczony?
- Kto może ubiegać się o wypłatę?
- Jakie kryteria należy spełnić, aby otrzymać świadczenia?
O samych alimentach pisałam już niejednokrotnie na blogu, zapoznaj się też przykładowo z pierwszym artykułem na ich temat. Znajdziesz go tutaj.
I. Podstawa prawna działania funduszu alimentacyjnego
Fundusz alimentacyjny finansowo są wspierane osoby, które są uprawnione do otrzymywania alimentów, a z uwagi na bezskuteczność postępowania egzekucyjnego stało się to niemożliwe.
Fundusz alimentacyjny stanowi system wspierania osób uprawnionych do alimentów ze środków budżetu państwa.
Świadczenia alimentacyjne mają za zadanie zaspokojenie podstawowych potrzeb najczęściej dzieci. Co do zasady jest to stała kwota wypłacana na rzecz dziecka, które zobowiązany do zapłaty alimentów ma obowiązek przekazywać.
Gdy osoba, która jest zobowiązania do opłacania alimentów nie wywiązuje się ze swojego obowiązku, wówczas należy sprawdzić, czy można ubiegać się o wypłatę alimentów z Funduszu alimentacyjnego.
Zgodnie z udostępnionymi w 2015 roku statystykami w tamtym czasie wypłacano średnio miesięcznie 322,7 tysiąca świadczeń z funduszu alimentacyjnego, z czego ponad 80% wypłacano na rzecz osób w przedziale wiekowym 0-17 lat. 17,8 % świadczeń wypłacano na rzecz osób w wieku 18-24 lata, pozostały ułamek procenta były to świadczenia na rzecz osób niepełnosprawnych w wieku 25 lat i więcej.
Należy jednak zaznaczyć, że z roku na roku maleje relatywnie niewielki procent świadczeń, które są wypłacane z funduszu alimentacyjnego.
II. Co oznacza bezskuteczna egzekucja?
Z bezskuteczną egzekucją mamy do czynienia, kiedy dłużnik nie posiada majątku, z którego można by było przeprowadzić postępowanie egzekucyjne lub ukrył majątek w taki sposób, że niemożliwe jest jego znalezienie przez komornika.
Dodatkowo za bezskuteczną egzekucję uważa się niemożność wszczęcia lub prowadzenia egzekucji alimentów przeciwko dłużnikowi, który przebywa poza Polską, w szczególności z powodu brak podstawy prawnej do prowadzenia postępowania w miejscu zamieszkania dłużnika lub z powodu braku możliwości wskazania przez osobę uprawnioną miejsca zamieszkania dłużnika za granicą.
III. Fundusz alimentacyjny – ile wynosi świadczenie z funduszu?
Świadczenie z Funduszu alimentacyjnego obecnie odpowiada wysokości ustalonych alimentów, jednakże Fundusz wypłaca nie więcej, niż kwotę 500 zł.
Należy jednak wiedzieć, że jeżeli osoba, która jest uprawniona do otrzymywania świadczenia z Funduszu lub jej przedstawiciel ustawowy, marnotrawią otrzymywane środki, to właściwy organ może w całości lub w części przekazywać należne świadczenia w formie rzeczowej.
IV. Kto otrzymuje świadczenia z funduszu alimentacyjnego?
Co do zasady świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują osobie uprawnionej do ukończenia przez nią 18. roku życia. Wyjątkiem są osoby uprawnione, które kontynuują naukę, jednak nie dłużej niż do ukończenia przez nie 25. roku życia.
W przypadku posiadania orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności uprawniony uzyskuje prawo do otrzymywania świadczeń z budżetu państwa bezterminowo.
Przykład:
Niepełnosprawny w stopniu znacznym Jan, mający 26 lat, nie jest w stanie wyegzekwować alimentów od ojca. Sąd Okręgowy ustalił na jego rzecz obowiązek alimentacyjny w wysokości 700 zł płatnych co miesiąc do rąk matki mężczyzny do 20 dnia każdego miesiąca. Ojciec nie wywiązywał się z obowiązku alimentacyjnego, dlatego też konieczne było rozpoczęcie postępowania egzekucyjnego, którego okazało się bezskuteczne. Z tego też powodu konieczne stało się wystąpienie przez matkę Jana z wnioskiem o przyznanie alimentów z Funduszu. Po weryfikacji historii choroby Jana oraz wszystkich przesłanek wskazanych w ustawie o pomocy osobom uprawnionym do alimentów organ przyznał prawo do wypłaty świadczeń alimentacyjnych na rzecz Jana w wysokości 500 zł miesięcznie.
Przykład:
Klaudia ma 17 lat i uczęszcza do liceum ogólnokształcącego. Po zdaniu matury Klaudia nie chce iść na studia, planuje podjąć pracę w sklepie odzieżowym. Od początku liceum otrzymuje świadczenie z Funduszu alimentacyjnego. Ponieważ Klaudia nie chce kontynuować nauki po ukończeniu liceum, to po jego zakończeniu utraci ona prawo do otrzymywania świadczeń alimentacyjnych z Funduszu.
V. Kiedy świadczenie z funduszu alimentacyjnego nie przysługuje?
Świadczenie z Funduszu alimentacyjnego nie przysługują, jeżeli osoba uprawniona zawarła związek małżeński lub została umieszczona w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie lub w pieczy zastępczej.
Przykład:
Anna ma 22 lata i jest studentką pedagogiki na Uniwersytecie Łódzkim. Pobiera świadczenia z Funduszu alimentacyjnego. W marcu 2020 roku wyszła za mąż, od tego momentu nie jest uprawiona do pobierania świadczenia.
VI. Kryterium dochodu – jako bardzo ważny warunek do uzyskania świadczeń z funduszu
Zgodnie z zapisami w ustawie świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty 800 zł.
W przypadku utraty dochodu, prawo do świadczenia z funduszu ustalane jest na wniosek osoby uprawnionej lub jej przedstawiciela ustawowego na podstawie dochodu rodziny pomniejszonego o utracony dochód. Natomiast w sytuacji uzyskania dochodu, prawo do świadczeń z funduszu ustala się na podstawie dochodu rodziny lub osoby uprawnionej, powiększonego o uzyskany dochód.
Dodatkowo należy zaznaczyć, że przy ustalaniu dochodu rodziny w przeliczeniu na jedną osobę nie uwzględnia się dochodu członka rodziny, który przebywa w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie.
Warto jednak zaznaczyć, że obecnie co roku podnoszona jest płaca minimalna, co powoduje, że osoby dotychczas uprawnione do pobierania świadczeń z Funduszu alimentacyjnego będą tracić prawo do wypłacanych przez państwo alimentów, jeżeli nie zmieni się wysokość progu. W związku z tym Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej pracuje nad projektem ustawy o zmianie niektórych ustaw związanych ze świadczeniami na rzecz rodziny. Dlatego też będę na bieżąco śledzić zmiany.
VII. Jak uzyskać świadczenie z funduszu alimentacyjnego?
Prawo do świadczeń oraz wypłata świadczenia następują na wniosek osoby uprawnionej lub jej przedstawiciela ustawowego.
Wniosek składa się w urzędzie gminy lub miasta właściwym ze względu na miejscu zamieszkania osoby uprawnionej.
Wniosek powinien zawierać:
- Dane członków rodziny – imiona, nazwiska, daty urodzenia, PESEL;
- Oświadczenie wnioskodawcy o przekazaniu komornikowi wszystkich niezbędnych danych do prowadzenia postępowania egzekucyjnego przeciwko dłużnikowi alimentacyjnemu;
- Oświadczenie wnioskodawcy o osobach zobowiązanych do alimentacji.
Załączniki do wniosku:
- Zaświadczenie o dochodzie podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych wydanych przez Urząd Skarbowy w stosunku do każdego domownika;
- Zaświadczenia o innych dochodach, jeżeli takie występują;
- Inne zaświadczenia ustalające:
- Wiek osoby uprawnione,
- Zaświadczenie organu prowadzącego postępowanie egzekucyjne o jej bezskuteczności,
- Orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności, jeżeli występuje,
- Odpis prawomocnego orzeczenia sądu zasądzającego alimenty lub odpis postanowienia sądu o zabezpieczeniu powództwa o alimenty lub odpis protokołu zawierającego treść ugody sądowej lub ugody zawartej przed mediatorem w sprawach z zakresu ustaleniu obowiązku alimentacyjnego,
- Orzeczenie sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego osoby uprawnionej,
- Zaświadczenie o uczęszczaniu osoby uprawnionej do szkoły lub szkoły wyższej,
- Informacje, że osoba uprawniona podjęła czynności związane z wykonaniem tytułu wykonawczego lub nie podjęła z uwagi na niemożliwość wskazana adresu dłużnika lub brak podstawy prawnej do wszczęcia postępowania za granicą.
VIII.Fundusz alimentacyjny – na jaki okres przyznawane jest świadczenie
Świadczenia z Funduszu alimentacyjnego wypłacane są co miesiąc.
Właściwy organ ustala prawo do świadczeń na tzw. „okres świadczeniowy”, który trwa od 1 października do 30 września następnego roku kalendarzowego.
IX. Kiedy wypłata świadczenia może zostać wstrzymana?
Wypłata świadczeń z Funduszu może zostać wstrzymana.
Następuje to w sytuacji, gdy osoba uprawiona lub jej przedstawiciel ustawowy, którzy wyrazili zainteresowanie przyznaniem alimentów z Funduszu odmówili lub nie udzielili wyjaśnień oczekiwanych przez organ.
Wstrzymanie następuje również, jeżeli udzielone organowi prowadzącemu postępowanie egzekucyjne były nieprawdziwe. Ponadto świadczenia są wstrzymywane, jeżeli są niepodejmowane przez trzy kolejne miesiące.
X. Czy dłużnik alimentacyjny ma obowiązki?
Osoba, która jest zobowiązana do opłacania alimentów, a czyni to za nią właściwy organ poprzez wypłatę z Funduszu alimentacyjnego nie pozostaje wolna od swoich obowiązków.
Ma on obowiązek zwrotu właściwemu organowi w wysokości wypłaconych świadczeń z Funduszu osobie uprawnionej wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od pierwszego dnia następującego po dniu wypłaty świadczeń z Funduszu do dnia spłaty.
Ukrywanie dochodów to też bardzo częsty przypadek w sprawach o alimenty. Pisałam co z tym zrobić w artykule:
Alimenty – co zrobić w sytuacji gdy zobowiązany ukrywa dochody?
Podsumowując, fundusz alimentacyjny jest to ważna instytucja z punktu widzenia Polityki socjalnej państwa.
Jednakże wydaje się, że z uwagi na zmieniającą się sytuację gospodarczą w państwie również i on wymaga unowocześnienia.
Zwłaszcza, że podstawowym aspektem przy wniosku o przyznanie świadczenia jest kryterium dochodu, które jest relatywnie niskie, biorąc pod uwagę stale rosnącą płacę minimalną. Czas pokaże, czy faktycznie pojawią się zmiany w tej instytucji.
kancelaria@klemba.pl
Zdjęcie: Photo by Allie Smith on Unsplash