Katarzyna Klemba -
Niedawno pisałam o tym, co się dzieje, kiedy sąd ogłosi wyczekiwaną upadłość konsumencką. Jakie są kolejne kroki.
Dziś skupimy się na sytuacji, kiedy upadły dłużnik posiada majątek, który po zinwentaryzowaniu go przez syndyka zostaje sprzedany.
Jak już wspominałam we wcześniejszym wpisie, wówczas po sprzedaży przez syndyka majątku dłużnika sąd będzie ustalał plan spłat, o którym opowiem dzisiaj szerzej.
I. Co to jest plan spłat?
Plan spłat jest to ustalony przez sad upadłościowy harmonogram spłat wierzycieli. Upadły dłużnik ma obowiązek wykonywać plan spłat po sprzedaży jego majątku przez syndyka. Dłużnik ma obowiązek ściśle przestrzegać obowiązku spłat wskazanych w planie.
Plan spłat ma formę postanowienia sądowego. W uzasadnieniu postanowienia ustalającego plan spłaty wierzycieli powinna znaleźć się informacja o tym, jacy wierzyciele dokonali zgłoszenia wierzytelności, które zgłoszenia zostały skutecznie zwrócone, którzy wierzyciele spośród tych, którzy dokonali zgłoszenia wierzytelności, nie zostali ujęci w planie spłaty wierzycieli i dlaczego. Informacje te powinny być wskazane w projekcie planu spłaty sporządzonym przez syndyka.
Plan spłaty sąd z urzędu doręcza dłużnikowi, wierzycielom. Każdy z nich może nie zgodzić się z jego treścią i złożyć zażalenie na plan zawarty w postanowieniu.
Z chwilą, kiedy postanowienie staje się prawomocne kończy się postępowanie upadłościowe. Skutkuje to odzyskaniem przez upadłego możliwości dotyczących dysponowaniem jego majątkiem, kończy się tu także rola syndyka.
II. Co ustala się w planie spłat?
W postanowieniu o ustaleniu planu spłat wierzycieli sąd:
- wymienia wierzycieli uczestniczących w planie spłat,
- dokonuje podziału funduszy masy upadłości pomiędzy wierzycieli uczestniczących w planie spłaty, jeżeli w postępowaniu, jeżeli takie środki zgromadzono,
- ustala, czy upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa;
- określa, w jakim zakresie i okresie, nie dłuższym niż trzydzieści sześć miesięcy, upadły jest obowiązany spłacać zobowiązania, które w postępowaniu upadłościowym prowadzonym zgodnie z przepisami części pierwszej zostałyby uznane na liście wierzytelności, oraz jaka część zobowiązań upadłego powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości zostanie umorzona po wykonaniu planu spłaty wierzycieli.
III. Co w sytuacji, gdy upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub zwiększył jej stopień umyślnie?
Warto wiedzieć, że w razie ustalenia przez sąd, że upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa, plan spłaty wierzycieli nie może być ustalony na okres krótszy niż 36 miesięcy ani dłuższy niż 84 miesiące.
IV. Na jak długo ustala się plan spłat, jeżeli dłużnik ma większe możliwości finansowe?
Wspomniany wcześniej okres co najmniej 36 miesięcy nie jest sztywny. Oznacza, to że może on trwać również krócej.
Ma to miejsce na przykład, gdy w drodze wykonania planu spłaty wierzycieli dłużnik spłaci co najmniej 70% zobowiązań objętych planem spłaty wierzycieli plan spłat nie może być ustalony na okres dłuższy niż rok.
Natomiast przy możliwości spłaty co najmniej 50% zobowiązań objętych planem spłat, nie może być on ustalony na dłużej niż dwa lata.
V. Co bierze pod uwagę sąd przy ustalaniu planu spłat?
Przy ustalaniu planu spłat sąd bierze pod uwagę wiele czynników. Są to przede wszystkim:
- możliwości zarobkowe dłużnika,
- całkowitą wysokość zadłużenia,
- stopień zaspokojenia wierzycieli w postępowaniu upadłościowym,
- potrzeby osobiste dłużnika oraz osób pozostających na jego utrzymaniu,
- potrzeby mieszkaniowe dłużnika oraz osób pozostających na jego utrzymaniu.
Należy wiedzieć, że sąd nie jest związany ani stanowiskiem dłużnika ani wierzycieli jeżeli chodzi o treść sporządzanego planu spłat.
Warto na chwilę zatrzymać się przy punkcie dotyczącym możliwości zarobkowych dłużnika. Trzeba wskazać, że możliwości zarobkowe dłużnika to nie to samo co aktualne zarobki dłużnika.
Oznacza to, że sąd powinien co do zasady ustalić wykształcenie upadłego, jego doświadczenie zawodowe oraz wszystkie inne uprawnienia, dochody, jakie uzyskiwał w ostatnich latach, a także stan zdrowia. Są to wszystkie czynniki, które wpływają na możliwości zarobkowe.
Wydaje się, że dobrym przykładem będzie główny księgowy zarabiający minimalną krajową – trudno raczej wyobrazić sobie taką sytuację.
VI. Jakie są obowiązki upadłego w trakcie realizacji planu spłat?
Wykonując plan spłat dłużnik zobowiązany jest do szczegółowego raportowania sądowi swoich kroków w tym zakresie.
Dłużnik raz do roku, do końca kwietnia musi przedstawić sądowi szczegółowe zestawienie:
- osiąganych dochodów,
- wysokość spłaconych kwot.
Ponadto, jeżeli dłużnik nabył majątek, który przekracza wysokość przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, musi go wskazać sądowi. W pierwszym kwartale 2020 roku wysokość przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw wynosiła 5367,68 zł.
Do sprawozdania upadły musi złożyć kopię rocznego zeznania podatkowego.
VII. Zmiana planu spłat – kiedy może nastąpić?
Istnieją trzy warianty zmiany planu spłat.
Z pierwszą sytuacją mamy do czynienia, jeżeli upadły nie może wywiązać się z obowiązków określonych w planie spłaty wierzycieli, sąd na jego wniosek, po wysłuchaniu wierzycieli, może zmienić plan spłaty wierzycieli. Zmiana może polegać przede wszystkim na zmianie ustalonych w planie spłaty terminów spłaty.
Ustawodawca wprowadził także możliwość wydłużenia terminu spłaty wierzytelności na dalszy okres nieprzekraczający 18 miesięcy. Upadły występujący z wnioskiem o zmianę planu spłaty powinien wykazać, że nie jest w stanie wywiązać się z obowiązków określonych w planie spłaty.
Przykładowo upadły powinien wykazać, że bez swojej winy utracił pracę i w związku z tym wnosi o zawieszenie na jakiś okres obowiązku spłat, na przykład na okres potrzebny do znalezienia nowej pracy.
Druga sytuacja występuje, gdy brak możliwości wywiązania się z obowiązków określonych w planie spłaty wierzycieli ma charakter trwały i wynika z okoliczności niezależnych od upadłego.
W takim przypadku sąd na wniosek upadłego, po wysłuchaniu wierzycieli, może uchylić plan spłaty wierzycieli i umorzyć niewykonane zobowiązania upadłego. Za trwały brak możliwości wywiązania się z obowiązków określonych w planie spłaty należy uznać istnienie czynnika, który nie ulegnie zmianie co najmniej do końca okresu ustalonego planu spłaty. Jako niezależny od upadłego natomiast należy rozumieć czynnik, na powstanie którego upadły nie miał żadnego wpływu, nawet jeżeli dochowałby należytej staranności.
Przykładowo można wskazać pogorszenie się stanu zdrowia upadłego uniemożliwiające wykonywanie dotychczasowej pracy, czy też niezawinioną utratę przez upadłego pracy, gdy z uwagi na posiadane kwalifikacje i sytuację na miejscowym rynku pracy praktycznie nie ma on możliwości podjęcia innego zatrudnienia.
Trzecia sytuacja dotyczy poprawy kondycji finansowej dłużnika. Wówczas w okresie wykonywania planu spłaty każdy z wierzycieli oraz upadły może wystąpić z wnioskiem o zmianę planu spłaty wierzycieli.
Przepis wprowadza możliwość zmiany planu spłaty na korzyść wierzycieli, jednak przepisy wyłączają możliwość zwiększenia obowiązków upadłego w przypadku, gdy do istotnej poprawy sytuacji majątkowej upadłego doszło wskutek zwiększenia wynagrodzenia za pracę pobieranego przez upadłego lub zwiększenia się dochodów uzyskiwanych z osobiście wykonywanej przez upadłego działalności zarobkowej.
Wyłączenia te mają na celu zachęcenie upadłego do aktywności zawodowej w okresie wykonywania planu spłaty wierzycieli.
Jako przykład istotnej poprawy sytuacji majątkowej upadłego, stanowiącej podstawę do zmiany na korzyść wierzycieli planu spłaty, należy wskazać:
- odziedziczenie przez upadłego znacznego majątku,
- uzyskanie przez upadłego prawa do wysokiej emerytury
Przed wydaniem postanowienia w przedmiocie zmiany planu spłaty sąd wysłuchuje upadłego i wierzycieli objętych planem spłaty.
VIII. Wykonanie planu spłat
Po wykonaniu obowiązków przez dłużnika, które wynikają bezpośrednio z planu spłat sąd wydaje postanowienie o stwierdzeniu wykonaniu planu spłat wobec wierzycieli i umarza pozostałe zobowiązania.
Upadły uzyskuje w ten sposób całkowite oddłużenie.
kancelaria@klemba.pl