Katarzyna Klemba -
Ulga na dziecko i 500plus na dziecko – dla kogo świadczenia w przypadku rozwodu czy faktycznej separacji rodziców?
Ulga na dziecko wydaje się być najpopularniejszą preferencją podatkową w Polsce. Dziś pokrótce postaram się ten problem na czynniki pierwsze, zwłaszcza w kontekście rozwiedzionych małżonków.
Przedstawię również kwestie świadczenia 500 plus na dziecko. Dla którego z rodziców 500 plus po rozwodzie czy w przypadku sporu między rodzicami?
I. Co to jest ulga na dziecko?
Ulga prorodzinna przysługuje rodzicom, rodzicom zastępczym, a także opiekunom prawnym, którzy sprawują faktyczną opiekę nad dzieckiem.
Przy wypełnianiu rocznego zeznania podatkowego na najpopularniejszym formularzu PIT-36 lub PIT-37 wyżej wymienione osoby mogą odliczyć od podatku kwoty, które wynikają z ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Wiąże się to z pomniejszeniem podatku, który podatnik byłby zobowiązany zapłacić, co w praktyce oznacza, iż zwracany jest im zwrot nadpłaty przez Urząd Skarbowy.
Ulga na dzieci dotyczy osób do 18 roku życia oraz osób bez względu na wiek, które otrzymują zasiłek pielęgnacyjny lub rentę socjalną, a także do ukończenia 25 roku życia przez osoby studiujące, jeżeli te nie uzyskały dochodów w danym roku w łącznej wysokości 3.089 zł, tj. w wysokości kwoty wolnej od podatku.
II. Ile wynosi obecnie ulga na dziecko?
Ulga na dziecko wynosi 1112,04 zł za rok, jeżeli dochody podatnika:
- który pozostaje w związku małżeńskim i dochody obojga małżonków nie przekroczyły w roku podatkowym 112.000 zł
- który nie pozostaje w związku małżeńskim nie przekroczyły 56.000 zł
- który jest samotnym rodzicem nie przekroczyły 112.000 zł.
Podatnik może skorzystać z ulgi bez względu na ilość dzieci jaką posiada, przy spełnieniu warunków dochodu i wieku dziecka.
Nadpłatę Urząd Skarbowy zwraca w ciągu 45 dni od dnia złożenia zeznania drogą elektroniczną lub w ciągu 3 miesięcy, jeżeli zeznanie zostało złożone w formie papierowej.
III. Jak ulga rodzinna wygląda w praktyce?
Co do zasady skorzystanie z ulgi na dzieci dotyczy obojga rodziców, którzy są małżeństwem.
Kwotę mogą odliczyć w częściach równych lub w dowolnej proporcji, którą między sobą ustalą.
A zatem ulga na jedno dziecko może być wykorzystana tylko przez jedno rodziców lub oboje gdy rozliczają się wspólnie.
Podział samej ulgi następuje de facto w drodze porozumienia pomiędzy rodzicami dziecka.
Tutaj dowiesz się też, kiedy możesz stracić 500 plus?:
IV. Ulga rodzinna a rozstanie rodziców
Ulga prorodzinna wiąże się z faktycznym wykonywaniem władzy rodzicielskiej.
W sytuacji, gdy dziecko mieszka z jednym z rodziców, drugi zaś nie interesuje się dzieckiem oraz nie przyczynia się do jego utrzymania, zaś władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom z ulgi powinien skorzystać rodzic, który faktycznie sprawuje opiekę.
Jednak w praktyce ciężko jest to dowieść i konieczne mogą się tu okazać dowody, takie jak np. potwierdzenie uiszczenia kwot na rzecz dziecka, zeznania świadków.
Po rozwodzie, kiedy obojgu rodzicom przysługuje nadal władza rodzicielska powinni przyjąć podział ulgi w częściach równych lub w dowolnie ustalonych przez siebie.
Możliwość odliczenia ulgi przez rodziców dziecka w inny sposób niż w proporcji pół na pół, stanowi wyjątek od generalnej zasady i wymaga zgody obojga rodziców.
W przypadku braku porozumienia pomiędzy byłymi małżonkami konieczne będzie wykazanie przed organem podatkowym, że podatnikowi przysługuje prawo do ulgi, tzn. musi on udowodnić, że sprawował władzę rodzicielską, zaś drugi rodzic nie przyczyniał się do utrzymania dziecka.
Warto zaznaczyć, że samo uiszczanie alimentów bez sprawowania opieki nad dzieckiem nie jest równoznaczne z utratą prawa do ulgi na dziecko.
Reasumując, w przypadku konfliktu pomiędzy rodzicami możliwy i zalecany jest podział ulgi po połowie lub niezbędne będzie wykazanie, iż drugi rodzic władzę posiada, lecz jej nie wykonuje.
W przypadku rozwodu i separacji ulga przysługuje za każdy miesiąc wykonywania władzy rodzicielskiej, a podział ulgi pomiędzy rodzicami odbywa się w stosunku miesięcznym.
Ulga na dziecko a rozwód – przykłady:
Przykład 1:
Pani Anna i Pan Tomasz mają dwójkę dzieci. Sąd orzekł rozwód. Władza rodzicielska została przyznana obojgu rodzicom. Dzieci mieszkają z Panią Anną. Pan Tomasz regularnie je odwiedza, zabiera na wycieczki, zaspokaja ich potrzeby w tym czasie, opłaca alimenty. W tym przypadku władza rodzicielska wykonywana jest faktycznie przez oboje rodziców. Każde z rodziców ma prawo do odliczenia ulgi na oboje dzieci w równych częściach lub w dowolnej proporcji, którą ustalili w drodze porozumienia. Gdyby pomiędzy byłymi małżonkami pojawił się konflikt co do sposobu odliczenia ulgi przez każdego z nich musieliby oni odliczyć ulgę w równych częściach – 50%. Nieprawidłowe byłoby odliczenie całej ulgi wyłącznie przez jednego z byłych małżonków.
Przykład 2:
Pani Agata i Pan Paweł mają dwójkę dzieci. Pani Agata wyprowadziła się z domu. Dzieci zostały z mężem, który dopiero po kilku miesiącach zadecydował o złożeniu pozwu rozwodowego. Pani Agata wpłaca uzgodnione na rzecz dzieci alimenty. Nie zabiega jednak o spotkania z nimi, czasem rozmawiają telefonicznie. Według Pana Pawła przysługuje mu ulga w całości. Faktycznie, organ podatkowy może się do takiej interpretacji przychylić. Pan Paweł faktycznie sprawuje pieczę nad dziećmi, a sam fakt opłacania alimentów nie jest jedyną podstawą przyznania ulgi. Jeżeli rodzic dziecka pomimo posiadania praw rodzicielskich nie zajmuje się dzieckiem, a jego kontakty z dzieckiem są sporadyczne należy uznać, iż nie wykonuje władzy rodzicielskiej i w związku z tym nie ma prawa do ulgi.
V. Urząd skarbowy sprawdzi wykonywanie władzy rodzicielskiej
Warto mieć na uwadze, że Urzędy skarbowe weryfikują w jaki sposób faktycznie jest wykonywana władza rodzicielska w danym roku podatkowym.
Podatnicy bardzo często wzywani się złożenia właściwych wyjaśnień i pisemnych oświadczeń, w których sprecyzują jak wygląda ich zaangażowanie w wychowywanie dzieci, jak często utrzymują kontakty z nimi.
Dodatkowo mogą być wzywani do składania dokumentów, np. wyroku sądu rodzinnego, wyroku rozwodowego itd. Ponadto możliwe jest również wzywanie świadków, np. członków rodziny, sąsiadów.
Co w przypadku ograniczenia władzy rodzicielskiej?
Warto wiedzieć, że ograniczenie władzy rodzicielskiej nie wpływa na możliwość skorzystania z ulgi prorodzinnej.
Rodzic któremu została ograniczona władza rodzicielska ma możliwość współdecydowania o najważniejszych aspektach wychowania dziecka.
Jedynie rodzic, któremu władza rodzicielska została całkowicie odebrana nie ma możliwości skorzystania z ulgi na dziecko.
VI. 500 plus po rozwodzie – dla którego z rodziców świadczenie?
Należy wiedzieć, że wypłata tzw. „500 plus” nie jest związana z pozostawaniem w związku małżeńskim. Choć niewątpliwie rozwód rodziców może skomplikować sytuację.
Ustawa, na podstawie której wypłacane jest świadczenie wskazuje wprost, że przysługuje ono ojcu, matce, opiekunowi faktycznemu lub opiekunowi prawnemu, który rzeczywiście sprawuje opiekę nad dzieckiem.
Co do zasady świadczenie powinno być wypłacane osobie, która w sposób faktyczny sprawuje opiekę nad małoletnim, a zatem mieszka z nią i pozostaje na jej utrzymaniu.
W przypadku złożenia wniosku przez oboje rodziców organ ma obowiązek zweryfikowania w drodze wywiadu środowiskowego z kim dziecko zamieszkuje, który z wnioskodawców faktycznie sprawuje nad dzieckiem opiekę.
Wyjątkiem od powyższej zasady jest sytuacja, kiedy w wyroku rozwodowym lub orzeczeniu o separacji została ustanowiona opieka naprzemienna. Wówczas każdemu z rodziców przysługuje połowa kwoty świadczenia za dany miesiąc.
Jednak jeszcze raz podkreślenia wymaga fakt, iż wspomniana opieka naprzemienna musi zostać orzeczona przez sąd, nie może to być porozumienie rodziców, iż w taki a nie inny sposób dzielą się opieką nad dzieckiem, bowiem w przeciwnym razie 500 plus będzie przysługiwało tylko jednemu z rodziców. Zgodnie z prawem, po rozstaniu się rodziców 500 plus zostaje przyznane temu rodzicowi, z którym dziecko mieszka.
Co do zasady świadczenie przyznawane jest rodzicowi, który złoży wniosek. Wypełniony wniosek jest traktowany jak oświadczenie, iż dziecko mieszka z wnioskodawcą i jest na jego utrzymaniu, a także na mocy orzeczenia sądu nie pozostaje pod opieką naprzemienną i spełnia kryterium wieku.
Dopiero w przypadku pojawienia się wątpliwości organu możliwe będzie zażądanie dodatkowych dokumentów przez organ czy przeprowadzenie wspomnianego wcześniej wywiadu środowiskowego.
kancelaria@klemba.pl