Katarzyna Klemba -
Czy nagrana rozmowa może być dowodem w sprawie o rozwód?
Czy, a jeśli tak to kiedy – skorzystanie z dowodu w postaci nagrania rozmowy może przynieść negatywne konsekwencje?
Dziś odpowiem na te pytania.
I. Co może być dowodem w sprawie rozwodowej?
Jakiś czas temu w artykule zatytułowanym:
Jak się przygotować do rozwodu? Co musisz zrobić przed rozwodem?
wskazywałam jakie dowody są pomocne w uzyskaniu orzeczenia rozwiązującego związek małżeński.
Wspominałam, że są nimi:
- Twoje wyjaśnienia,
- zeznania świadków,
- fotografie,
- dokumenty,
- e-maile,
- smsy i wszelkie inne dowody, którymi dysponujesz.
Tymi wszelkimi innymi dowodami mogą być właśnie nagrania rozmów telefonicznych, z których np. wyraźnie wynika kto ponosi winę za rozpad małżeństwa.
Powszechnie uważa się (nie wiem z jakiego powodu), że sąd nie powinien przeprowadzić takiego dowodu.
Oczywiście doradzam, by przed włączeniem go do postępowania rozwodowego – przedyskutować tę kwestię ze swoim pełnomocnikiem.
Niemniej, przedmiotem dowodu mogą być wszelkie fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie.
Z kolei o dowodzie z nagrań traktuje art. 308 kpc:
dowody z innych dokumentów niż wymienione w art. 2431, w szczególności zawierających zapis obrazu, dźwięku albo obrazu i dźwięku, sąd przeprowadza, stosując odpowiednio przepisy o dowodzie z oględzin oraz o dowodzie z dokumentów.
Zatem decyzja co, do dopuszczenia i przeprowadzenia takiego dowodu pozostawiona jest sądowi – przy czym warto podkreślić, że nie istnieje określona przepisami hierarchia dowodów ani formalne reguły, według których sąd mógłby poszczególne dowody pomijać.
Jeśli sąd nie oddali wniosku dowodowego zawierającego nagranie rozmowy telefonicznej – dowód taki będzie podlegał swobodnej ocenie sędziowskiej tak, jak każdy inny dowód – sąd oceni jego moc i wiarygodność dowodową.
W związku z tym szczególnie ważne jest, aby szczegółowo uzasadnić dopuszczenie i przeprowadzenie tego typu wniosku dowodowego.
W wielu przypadkach ma on kluczowe znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, a i często strona w procesie rozwodowym nie dysponuje innymi dowodami dla wykazania winy przeciwnika w rozpadzie małżeństwa.
II. Potajemne nagrania? Kiedy mogą być dowodem w sprawie?
Najwięcej emocji budzi posłużenie się dowodem w postaci nagrań dokonanych bez wiedzy i zgody pozostałych uczestników rozmowy.
Chęć skorzystania z takiego dowodu może skutkować powództwem o naruszenie dóbr osobistych osoby uczestniczącej w potajemnie rejestrowanej rozmowie.
Osoba te na gruncie odrębnego postępowania cywilnego dochodzą zadośćuczynienia lub odszkodowania pieniężnego.
Warto podkreślić, że przepisy prawa nie określają warunków, jakie należy spełnić, aby nagrać rozmowę, a następnie wykorzystać ją w postępowaniu sądowym.
Sprawą zajął się Sąd Najwyższy, który w wyroku z dnia 22 kwietnia 2016 r. (sygn. akt: II CSK 478/15) uznał, iż dopuszczalne jest wykorzystanie nagrań w procesie cywilnym z uwzględnieniem jednak pewnych szczególnych okoliczności.:
1. W postępowaniu cywilnym niedopuszczalne jest prowadzenie dowodu z nagrań uzyskanych w sposób przestępczy, z naruszeniem art. 267 k.k. Nie jest natomiast wyłączone wykorzystanie dowodu z niebędącego wynikiem przestępstwa nagrania utrwalającego rozmowę, w której uczestniczy nagrywający.
2. Dowód z nagrania bez zgody jednego z uczestników rozmowy może dyskwalifikować okoliczności, w jakich nastąpiło nagranie, jeżeli wskazują one jednoznacznie na poważne naruszenie zasad współżycia społecznego, np. przez naganne wykorzystanie trudnego położenia, stanu psychicznego lub psychofizycznego osoby, z którą rozmowa była prowadzona.
Wyrażenie przez osoby nagrane zgody na wykorzystanie nagrania w celach dowodowych przed sądem cywilnym usuwa zazwyczaj przeszkodę, jaką stanowi nielegalne pozyskanie nagrania oczywiście jednak w sprawach o rozwód w 99% zgody tej nie otrzymamy od drugiej osoby.
Brak takiej zgody nie przekreśla możliwości wykorzystania owego nagrania.
Skorzystanie z takiego nagrania wymaga przeprowadzenia oceny, czy dowód – ze względu na swoją treść i sposób uzyskania – nie narusza konstytucyjnie gwarantowanego (art. 47 Konstytucji) prawa do prywatności osoby nagranej, a jeżeli tak, to czy naruszenie tego prawa może znaleźć uzasadnienie w potrzebie zapewnienia innej osobie prawa do sprawiedliwego procesu (art. 45 Konstytucji).
Jest to szeroka furtka aby móc wykorzystać nagraną rozmowę jako dowód w sprawie rozwodowej.
kancelaria@klemba.pl