Katarzyna Klemba -
Niestety nie wszystkie rozstania rodziców przebiegają w pomyślnej atmosferze, co więcej liczba rozstań stale rośnie.
Wówczas dodatkowym problemem staje się kwestia uregulowania kontaktów z dziećmi, które pozostały z tych związków.
Nawet, jeżeli udaje się uregulować kontakty drugiego rodzica z dzieckiem, to inną kwestią pozostaje egzekwowanie tych kontaktów. Często zdarza się, że druga osoba utrudnia spotkania z dzieckiem.
Dziś postaram się odpowiedzieć na pytania, co zrobić w sytuacji utrudniania przez drugiego rodzica kontaktów z małoletnim.
I. Komu przysługują kontakty z dzieckiem?
Warto zacząć od tego, że prawo do kontaktów przysługuje każdemu z rodziców, bez względu na zakres władzy rodzicielskiej (o tym czym jest władza rodzicielka i komu przysługuje dowiesz się z artykułu, który znajdziesz tutaj).
W przypadku sądowego ustalenia kontaktów z dzieckiem brane są pod uwagę przede wszystkim takie czynniki jak:
⇒ miejsce zamieszkanie dziecka,
⇒ sposób porozumiewania się, również dotyczy to kontaktów porozumiewania się przy pomocy Internetu, telefonu.
Prawo do kontaktu z dzieckiem obejmuje przede wszystkim systematyczne spotkania, odwiedziny, a także zabieranie dziecka poza miejsce stałego zamieszkania. Poza wymienionymi bezpośrednimi formami kontaktu możliwe są oczywiście rozmowy przez telefon czy Internet.
Należy zadbać, aby kontakty z dziećmi były ustalone w sposób precyzyjny i odpowiadały możliwościom obojga rodziców, a przede wszystkim by również zaspokajały potrzebę kontaktu dziecka z drugim rodzicem.
Są to kwestie bardzo delikatne, w których warto poruszać się przy pomocy specjalisty z zakresu prawa rodzinnego.
II. Na czym polega utrudnianie kontaktów z dzieckiem?
Najpopularniejszą formą utrudniania kontaktów drugiemu rodzicowi jest uniemożliwianie spotkań uprawnionemu rodzicowi. Warto jednak wiedzieć, że tzw. alienacja przybiera różne formy. W dodatku jest to pewnego rodzaju przemoc psychiczna, która dotyka zarówno drugiego rodzica, jak i a może przede wszystkim dziecko.
Odnosząc się natomiast to przykładów z życia, należy pamiętać, że utrudnianie kontaktów z dzieckiem, to nie zawsze tylko kwestia bezpośrednich spotkać. Wiąże się to również z utrudnianiem dostępu do informacji, które powinny być jawne dla obojga rodziców. Chodzi tu przede wszystkim o dostęp do dokumentacji medycznej, szkolnej.
Dodatkowo przykładem utrudniania kontaktów może być również sytuacja, gdy drugi rodzic zachęca dziecko do spotkań poprzez zakupy prezentów, których rodzic, z którym dziecko mieszka na stałe nie jest w stanie mu kupować lub nie widzi potrzeby takich podarunków. Nie zawsze jest to kwestia niedogrania harmonogramów rodziców, choć z tym przypadkiem mamy najczęściej do czynienia w praktyce.
Wszystkie wyżej wymienione zachowania są sprzeczne z podstawową zasadą, którą rządzi się prawo rodzinne, iż najważniejsze jest dobro dziecka! Ponadto mogą one stanowić podstawę do ograniczenia władzy rodzicielskiej przez sąd, co warto mieć na uwadze.
III. Jak walczyć z utrudnianiem kontaktów?
Prawo przewiduje kilka sposób dochodzenia prawa do kontaktu z dzieckiem.
Pierwszą możliwością jest złożenie wniosku o ograniczenie władzy rodzicielskiej rodzica utrudniającego realizację spotkań.
Innym rozwiązaniem jest, na podstawie przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wszczęcie postępowania o ograniczenie władzy rodzicielskiej i poddanie jej wykonywania nadzorowi kuratora z uwagi na zagrożenie dobra dziecka.
Zapłata za utrudnianie kontaktów z dzieckiem
Ciekawym rozwiązaniem jest skierowanie powództwa o zapłatę, którą przewidują znowelizowane przepisy kodeksu postępowania cywilnego.
Sąd może wydać w takiej sytuacji odpowiednie postanowienie, w którym zagrozi osobie, pod której opieką znajduje się dziecko, iż nakaże jej zapłatę określonej kwoty pieniędzy rodzicowi, któremu utrudnia kontakt ze wspólnym dzieckiem, za każde naruszenie ustaleń znajdujących się w wyroku określającym kontakty z dzieckiem lub w ugodzie.
Wysokość sumy pieniężnej powinna jednak uwzględniać sytuację majątkową osoby, przeciwko której kierowane jest postanowienie, jednak należy walczyć, aby była to kwota jak najwyższa i spełniała swój podstawowy prewencyjny cel.
Groźba finansowej odpowiedzialności za nierealizowanie ustalonych kontaktów zwykle jest wystarczająca i skuteczna.
Warto jednak wiedzieć, że samo postanowienie o zagrożeniu karą finansową nie stanowi obowiązku zapłaty. Dopiero jeżeli po wydaniu przez Sąd postanowienia o zagrożeniu karą pieniężną występować będą kolejne naruszenia, wówczas możliwe będzie faktyczne wymierzenie i wyegzekwowanie właściwej kary. Konieczne będzie złożenie nowego wniosku – o wymierzenie kary za naruszenie. W treści wniosku należy wskazać datę i okoliczności zdarzenia.
Postępowanie toczy się przed sądem rejonowym w wydziale rodzinnym i opiekuńczym, właściwym dla miejsca zamieszkania lub miejsca pobytu dziecka. Natomiast wniosek o egzekucję kontaktów podlega opłacie, która wynosi 40 zł.
Zadośćuczynienie za utrudnianie kontaktów z dzieckiem – czy to możliwe?
Ciekawe pozostaje również najnowsze orzecznictwo sądów w zakresie przyznawania zadośćuczynienia rodzicom, którym utrudnianie są kontakty z dziećmi.
Sąd uznał, że uniemożliwianie kontaktów z dzieckiem przez drugiego rodzica godzi w jego dobra osobiste jakimi są więź emocjonalna rodzica z jego dziećmi, powodując cierpienia, tęsknotę, ból i ewidentnie krzywdząc. (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 15 lipca 2015 r., I ACa 202/15). W przywołanym przykładzie Sąd zasądził na rzecz ojca, któremu była żona utrudniała kontakt z córkami kwotę 5000 zł.
IV. Kontakty z dzieckiem – o czym należy pamiętać?
Może wydawać się to dość błahe, oczywiste, ale zawsze należy pamiętać, że sąd w każdej sprawie, w której uczestnikiem jest dziecko, na pierwszym miejscu będzie rozważał dobro dziecko.
Fakt, iż rodzice pozostają w konflikcie jest w każdym przypadku drugorzędne.
Ponadto zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem „Wzajemne cieszenie się swoim towarzystwem przez rodzica i dziecko stanowi podstawowy element „życia rodzinnego” Sytuacje rodzinne są niekiedy bardzo trudne, dlatego warto zgłosić się o poradę do specjalisty z zakresu prawa rodzinnego, który świeżym okiem spojrzy na problem.
kancelaria@klemba.pl
Photo by Timothy Eberly on Unsplash